Kamuda istihdam oranı: Türkiye’de kamu çalışanı sayısı yüksek mi diğer ülkelerde durum ne?

Kamu sektöründe memurların liyakat ve sayısı sıklıkla tartışılan bir konudur. Türkiye’de kamu sektöründe 5,1 milyon kişi istihdam ediliyor. Kamu istihdamının toplam istihdam içindeki oranı %13,4’tür. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) ortalaması %18,6’dır. Türkiye bu konuda OECD ortalamasının çok altında.

“Devlette” çalışmak Türkiye’de milyonlarca insanın hayalidir. Kamu çalışanı olmanın güvencesi ve özel sektöre göre daha rahat iş imkanları insanları cezbetmektedir. Ancak kamuda iş bulmak hiç de kolay değil. KPSS’den çok iyi puanlar almanız gerekiyor. Mülakat alımında referansların etkili olduğuna dair güçlü iddialar var. Bu nedenle liyakat mesajları sıklıkla kamuoyunda ortaya çıkar.

Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Müdürlüğü (FFS) verilerine göre, Türkiye’de kamu sektöründe istihdam edilen kişi sayısı Eylül 2023 itibarıyla 5 milyon 101 bin 689. Bunların 3 milyon 467 bini kadrolu, 277 kişi bini sözleşmeli geçici, 1 milyon 205 bini daimi işçi olup, bunların 49 bini belirli süreli çalışmaktadır.

Kamu personeli sayısı 2007 yılında 2,9 milyon iken 2015 yılında 3,4 milyona yükseldi.

Peki Türkiye’de memur sayısı fazla mı? Avrupa ve OECD ülkelerinde durum nedir?

2021 OECD verilerine göre Türkiye’de kamu istihdamının toplam istihdama oranı %13,4’tür. OECD ortalaması %18,6’dır. Türkiye 36 ülke arasında 31’inci sırada yer alıyor.

İskandinav ülkelerinde kamu istihdamı yüksek

İlginçtir ki toplam istihdamda kamu çalışanlarının oranının en yüksek olduğu ülkeler İskandinav ülkeleridir. Norveç (%30,9), İsveç (%29,3), Danimarka (%28) ve Finlandiya (%25,4) bu alanda ilk sıralarda yer alıyor.

Japonya ve Güney Kore’de memur oranı oldukça düşük

Kamu istihdam oranının en düşük olduğu ülkeler ise yüzde 4,6 ile Japonya ve yüzde 8,8 ile Güney Kore oldu.

Avrupa’nın en alçak ülkesi Almanya

Listedeki 28 Avrupa ülkesi arasında kamu çalışanı oranının en düşük olduğu ülke Almanya (%11,1) oldu. Almanya’yı yüzde 11,2 ile İsviçre ve yüzde 12,1 ile Hollanda takip ediyor. Türkiye bu ülkelerden sonra Avrupa’da kamu istihdam oranının en düşük olduğu dördüncü ülkedir.

Kamu sektörü istihdamının toplam istihdama oranının bulunduğu diğer bazı ülkeler şöyle: Fransa %21,1; Kanada %20,7; Belçika %18,4; Birleşik Krallık %16,9; Yunanistan %16,1 ve Amerika Birleşik Devletleri %15.

Türkiye’de memur oranı artıyor mu?

Akla gelen sorulardan biri de Türkiye’de kamu sektöründe istihdam oranının artıp artmadığıdır. OECD verilerine göre son 15 yılda kamu çalışanı sayısında ciddi bir artış yaşanmadı. 2007 yılında bu oran %13,1 idi. 2017 yılında kamu sektöründe istihdam oranı %10,8’e geriledi. 2019 yılında tekrar %13,1’e yükseldi.

Ülkeler arasındaki farklılıkların sebepleri nelerdir?

OECD’nin “Bir Bakışta Hükümet 2023” raporuna göre hükümetler, hangi hizmetlerin doğrudan kamu kuruluşları aracılığıyla, hangilerinin ise özel veya kar amacı gütmeyen sektörle çeşitli ortaklıklar yoluyla sağlanması gerektiğine karar veriyor. Bu nedenle, diğer sektörlerle karşılaştırıldığında kamu sektörünün rolleri ve işlevleri OECD ülkeleri arasında farklılık göstermekte ve kamu istihdamının göreceli boyutunu etkilemektedir.

Örneğin bazı ülkelerde sağlık çalışanlarının, öğretmenlerin ve acil durum çalışanlarının büyük çoğunluğu doğrudan hükümet tarafından istihdam edilmektedir. Diğerlerinde ise bu işçiler çoğunlukla özel veya kar amacı gütmeyen kuruluşlar tarafından istihdam edilmektedir.